AKSARA JAWA

MAOS AKSARA JAWA

A.     Aksara lan Pasanganipun

aH ha	nN na	cC ca	rR ra	kK ka	fF da	tT ta	sS sa	wW wa	lL la
pP pa	dD dha	jJ ja	yY ya	vV nya	mM ma	gG ga	bB ba	qQ tha	zZ nga
x> re					X  ’Le le

B.     Sandhangan

Sandhangan, inggih punika tandha ingkang kaginakaken kanggé ngéwahi swantenipun aksara ingkang dipunsandhangi. Sandhangan wonten ing paugeran tata tulis aksara Jawa kapérang dados 3 warni, yaiku:

1.   Sandhangan swara, kanggé ngéwahi swanten aksara miturut ungelipun vokal [i], [u], [é,è], [e], lan [o]

·         wulu             →      …i  →          ungelipun[i]     →sisW                  → siswa

·         suku             →      …u  →          ungelipun[u]    → sukun\     →sukun

·         taling               →      […     →          ungelipun [é/è] →[slk\    →sélak

·         pepet                 →      ...e       →          ungelipun [e]    →sepi            → sepi

·         taling tarung  →      [….o      →          ungelipun [o]   → [sopn\    → sopan

2.   Sandhangan Sesigeg, minangka gantosipun aksara sigeg ha, ra, lan nga nalika angsal pasangan utawi pangkon ;

·         pangkon                        →        \           kanggé panyigeg sepen\              →sepen

·         wignyan                        →           h             ungelipun [h]→ tnSh      →tansah

·         layar                        →           /           ungelipun [r]→ s/w         →sarwa

·         cecak                               →         =                ungelipun [ng]→ s=         →sang

3.   Sandhangan Wyanjana, minangka gantosipun aksara ra, re saha ya nalika madeg dados pasangan ingaksara punika gadhah sipat wyanjana utawi lebur kaliyan tembung ingkang dipunpasangi;

·         cakra           →           ]          ungelipun [-ra-]→ s]wu=                    →srawung

·         ceret            →           }         ungelipun [-re-]→s}[z[z        →srengéngé

·         péngkal        →           -          ungelipun [-ya-]→ k-yi             →kyai

C.     Pada inggih punika tandha wacan ingkang kaginakaken wonten ing seratan aksara Jawa, kados déné:

Ø  adeg-adeg                 →            ?    → kanggé miwiti nyerat ukara/alinéa/paragraf.

Ø  pada lingsa            →             ,    → kanggé nyerat koma ing tengahing ukara menga

Ø  pada lungsi            →             .   → kanggé nyerat titik ing pungkasaning ukara menga

Ø  pada pangkat            →             ;   → kanggé nyerat angka Jawa.

Ø  purwapada ¦¡¦kanggé miwiti pada, pupuh tembang (mangajapa becik)

Ø  madyapada ¦¢¦kaserat ing sangajenging gantosipun pupuh-pupuh   ingkang wonten ing tengah (mandrawa)

Ø  wasanapada ¦£¦ kaserat minangka panutup ing pungkasaning seratan tembang (inti/purna)

C.     Aksara Murda

Ginanipun aksara murda inggih punika kaginakaken kanggé tata prunggu utawi pakurmatan, tuladhanipun kanggé nyerat namaning Gusti, Nabi, Ratu, Wali, Pusaka, Nagari, lan Kitha. Aksara murda boten dipunginakaken minangka panutuping wanda (suku kata).

Aksara murda gunggungipun namung pitung warni inggih punika:

Nama Aksara murda	Aksara murda	Pasangan aksara Murda	Pemakaian dalam kata
Na	!	…… !	Gusti Natanagara &usTi!tngr
Ka	@	…… @	Kraton Ngayogyakarta @][tonZ[yog-k/t
Ta	#	…… #	Tawangmangu #w=mzu
Sa	$	…… $	Sinuhun Sultan Agung $inuaun\$ulTn\Agu=
Pa	%	…… %	Panembahan Sénapati %nemBhan\[$npti
Ga	&	…… &	Gunung Merbabu gun=ume/*bu
Ba	*	…… *	Balé Pustaka *[lpusTk

D.    Aksara Swara

Ginanipun aksara aksara:

1.      Kanggé nyerat aksara vokal ingkang dados wanda (suku kata) saking basa manca supados cetha lafalipun.

2.      Aksara swara boten saged dados pasangan.

3.       Aksara swara saged dipunsukani sandhangan wigyan (..h), layar (…/…) lan cecak(…=….)

4.      Aksara swara gungungipun wonten gangsal warni, inggih punika:

nama aksara swara	aksara swara	panganggéingtembung
A	A	Kitab Alquran @itb\AlÑ|+/An\
E	E	Éropa E[rop
I	I	Ibnu Umar Ib×Um/
O	O	Organisasi O/gnissi
U	U	Urbanisasi U/bnissi

E.      Aksara Rèkan.

Ginanipun Aksara Rékan:

1.      Kanggé nyerat aksara konsonan saking basa manca ingkang taksih kaginakaken kados aslinipun.

2.      Aksara rékan saged dados pasangan lan saged dipunsukani pasangan, aksara rékan ugi saged dados sandhangan.

3.      Aksara rékan gunggungipun namung gangsal warni, inggih punika:

nama aksara rékan	aksara rékan	pasangan aksara rékan	panganggéingtembung
Kha	k+	K+	Khatib arep khutbah k+tibHxpÑ|+tBh
Dza	f+	F+	Wong dzalim kesèd dzikir [w=of+limKe[sfF+iki/
fa / va	p+	P+	Paédahé Bètèng Vrédebreg p[afh[a[*[t=[p]+de*}g\
Za	j+	J+	Zakat iku wajib lan ziarah iku sunat j+ktHikuwjibLniJ+yrhaikusunt\
Gha	g+	G+	Ghazali lan Ghulam Ahmad g+j+liln\g+ulm\Ahmf\

F.      Angka Jawa

a.    Angka dipunginakaken kanggé nerangaken lambang mawi nomer. Wujudipun angka mawi aksara Jawa kadosta:

1 = 1

2 = 2

3 = 3

4 = 4

5 = 5

6 = 6

7 = 7

8 = 8

9 = 9

0 = 0

b.    Angka mawi aksara Jawa anggènipun nyerat angka kaapit mawi pada pangkat (;....; )

Tuladha:

dawané kertas 36 sèntimèter=======   fw[nke/ts\¿;36;[snTi[mte/

G.    Tuladha panyeratipun tembung dwipurwa

tembungipun	panyeratipun mawi aksara Jawa
lelaku	llku
lelayu	llyu
tetuku	tutuku
kekarepan	kkxpPn\